“İrade” bir yetenek mi, tabii bir hak mı yoksa bir beceri mi? İradenin kişilikle bağlantısı nedir? İrade ile ilgili sorunlar kendini nasıl gösterir? İnsan bir şeyi çok istediği halde yapmaz ya da hiç istemediği halde yaparsa, “irademe hâkim olamıyorum, iradem zayıf” der. Kişi mi iradeye, irade mi kişiye hâkim olur? İşin gerçeği nedir?
İrade sorunu olan bir kişi; kilo vermek ister ver(e)mez, sigarayı bırakmak ister bırak(a)maz, bir şeyden vazgeçeceğim der vazgeçmez, öğreneceğim der öğrenmez. Yapacağım der, yapmaz. Kısaca, irade sorunu olan insan kendine söz geçiremez. Niçin? Çünkü kesin karar veremez. Niçin? Çünkü kendine inanmaz ve güvenmez. Niçin? Aslında ne istediğini bilmez. Niçin? Çünkü iradesi elinde değildir. Kimin elindedir peki? Bunu herkes kendine sormalı ve kendisi bulmalıdır. Cevap özgeçmişte ve bilinçaltındadır.
İrade, gizemli Ruhsal bir güçtür. İnsanda güçlü bir irade varsa, yapamayacağı iş yoktur. İrade zayıf ya da yetersiz ise de, yapacağı büyük bir iş yoktur. Ne yapalım ki güçlü bir irademiz olsun? Olabilir mi, bu mümkün mü? Evet olabilir, bu mümkün. Bunun için her şeyden önce, iradenin NE olduğunu kesin bilmek gerekir.
İRADE, doğuştan var olan kendi yaşamını yönetme HAKkı ve sahiplik YETKİsidir. Bir başka ifadeyle “ÖZlük HAKkı” denen şeydir. İrade %100 kişinin zatına verilmiş tabii bir haktır. Ama çoğunlukla bebeklik ve çocukluk çağında anne babalar tarafından masum bir niyetle, iyilik adına gasp edilmiş durumdadır iradeler. Eğer ortada bir irade sorunu varsa, kaynağı çocuklukta aranmalıdır. Eğer kişide bir irade sorunu varsa, kişinin yaşamında ciddi ve kronik sorunlar ve zafiyet var demektir. İradesi zayıf olan kişi bunu hisseder ve bilir.
İradenin NE olduğunu kesin bilmeden, irade güçlenmez. Aslında çok basittir, ama iradeyi bilen birinin kesin desteği gerekir. İrade “Öze kesin itaat” olduğu için, irade güçlenene kadar güçlü bir iradeye itaat etmek gerekir. Bu işin detayına bu yazıda girmeyeceğim. Klinik psikolog olarak yaptığım işlerden birinin bu olduğunu söylemekle yetineyim. Ama kısaca iradenin tam olarak NE olduğunu ifade edelim.
İradenin Özünün anlaşılması için mantığı kullanacağım. Zaten Akıl ve Mantığa bağlı çalışır irade. Bu nedenle mantıklı insanlar iradeli, duygusal insanlar zayıf iradeli olur. İnat da bir tür iradedir, ancak pire için yorgan yakma riski taşır. Hırs da bir tür iradedir, ama başkalarına kendini ispat etme çabası ve stres riski taşır. İradede bu ikisi de olmaz.
Gelelim iradeyi anlamaya. Yaşamak için nefes almak gerekir değil mi? Evet gerekir. Peki nefes almak için başka bir insandan, mesela anne ya da babadan izin, onay ya da yardım almak gerekir mi? Hayır gerekmez. Neden gerekmez? Çünkü doğuştan verilmiş bir hak ve yetkidir nefes almak. Başkası istese de kişiye nefes veremez, onun adına nefes alamaz. Nefes almak için başkasına ihtiyaç var mı? Hayır yok. Kime ihtiyaç var? Kendine ve Öze.
O halde hiç kimse bizim yerimize yemek yiyemez, uyuyamaz, öğrenemez, yaşayamaz… Kısa ve özetle hiçbir şey YA-PA-MAZ. Kendimiz için ne yapacaksak, BİZZAT kendi Özümüzle yapmamız GE-RE-KİR. İşte bu nedenle Bilge Diyojen İmparator Büyük İskender’e, “Gölge etme başka ihsan istemem” demiştir. İşte özgür irade budur.
Kral da gelse, kralı da gelse kişiye irade veremez. İrade doğuştan bir hak ve yetkidir. Sen bir köle değil, BİZZAT Kralsın. İrade, Kral olduğunun Bilincine varmak ve ona göre yaşamaktır. İradene sahip çık, ama iradenin kaynağını da unutma…
YALÇIN KİREÇÇİ / 16 Mart 2016